بتن ریزی از اصلی‌ترین مبانی ساخت و ساز بوده و انجام صحیح آن تاثیر به‌سزایی در کیفیت مراحل مختلف کار دارد. اهمیت این مرحله باعث شده مواد و تجهیزات به‌کار رفته در آن هم به نوبه خود مهم باشند. روان کننده بتن یکی از افزودنی های بتن است که با تاثیر بر کیفیت سیمان و تغییر زمان و حالت گیرایی آن، نقش مهمی در شیوه اجرای کار و حواشی آن دارد. مزایا و معایبی نیز برای کاربرد این ماده وجود دارد که آگاهی از آنها برای کارفرمای بتن ریزی الزامی است.
در این متن ضمن بررسی این موارد می‌خوانیم :
- روان کننده بتن چیست و در چه مواردی از آن استفاده می‌شود؟
- از مزایا و معایب این ماده بیشتر بدانیم.
با ما تا انتهای نوشتار همراهی کنید.
بتن ریزی و چالش کاربرد روان کننده‌ها
بتن ریزی (Concreting) و اجرای صحیح آن را می‌توان از جذاب‌ترین مراحل ساخت انواع بناها با هر نوع اسکلت بتنی و فلزی دانست. کاری دقیق و اصولی که نیاز به شناخت مواد و واکنش‌های ترکیبی هنگام اجرا دارد.
مواد تشکیل دهنده بتن (آب، سیمان و سنگریزه) باید در شرایط آب و هوایی مناسب و با نسبت‌های حساب شده ترکیب شوند تا بتوان بتنی یکدست با مقاومت کافی به‌دست آورد. تنوع آب و هوایی، زمان‌بندی اجرای کار، میزان مصرف آب و مقدار مقاومتی که از بتن انتظار داریم هر یک بر نحوه اجرا و نتیجه نهایی این عملیات تاثیر می‌گذارد.
روان کننده بتن چیست؟
روان کننده ها که با نام کاهنده آب نیز شناخته می‌شوند، مواد شیمیایی و از محصولات جانبی در صنعت کاغذ با نام لیگنوسولفونات هستند که به ترکیب بتن اضافه شده و کارایی و مقاومت آن را بهبود می‌بخشند. همانطور که از نام این مواد پیداست اصلی‌ترین هدف از کاربرد آنها روان کردن و سهولت کاربرد بتن است. اما کاهش آب نیز در ردیف توانمندی‌های این مواد شناخته می‌شود.
شیوه عمل روان کننده‌ها به این شکل است که این مواد روی ذرات سیمان نشسته و آنها را دارای بار یونیزه می‌کنند که خاصیت دافعه پدید آورده و از کشش و سختی سیمان در زمان بتن ریزی ، کم و آن را روان می‌کند.
نحوه استفاده از روان کننده بتن
از آنجا که میزان مقاومت بتن توسط ترکیب آب کمتر با سیمان بالا می‌رود، پیمانکاران میزان آب را کاهش داده و در عوض از مواد روان کننده بتن استفاده می‌کنند. در این حالت چگالی خمیر به‌دست آمده از سیمان و آب بالاتر رفته و مواردی اصلاحی در آن انجام می‌گیرد.
نکته مهم در این پروسه، انتخاب میزان مناسب از این ماده است، به‌نحوی که مانع از اجرای کامل مرحله هیدراتاسیون در بتن ریزی نشود.
این میزان که بین ۱ تا ۳ در واحد سیمان در نظر گرفته شده، با توجه به موارد زیادی از جمله نیاز به تولید بتن تقویت شده یا دارای مقاومت بالا برای سازه‌های مستحکم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوز معمول روان کننده برای افزایش کارایی بتن بین ۱ تا ۳ لیتر برای هر متر مکعب بتن ریزی در نظر گرفته شده است. اما کارفرما هنگام اجرای پروژه و با توجه به مشخصات مکانیکی بتن و با استفاده از آزمایش‌های بتن میزان دقیق آن را مشخص می‌کند.
در ادامه مطلب به موارد کاربرد این مواد می‌پردازیم.
با ما همراه باشید.
آشنایی با موارد کاربرد روان کننده بتن
- کاهش آب مصرفی و افزایش مقاومت بتن: امروزه کاربرد این مواد به‌عنوان روشی استاندارد برای کاهش نسبت آب به سیمان و در مواردی کاهش محتوای سیمان و دمای هیدراتاسیون در تهیه بتن در همه جای دنیا پذیرفته شده و مورد استفاده هستند.
- افزایش کارایی بتن: روان کننده‌ها در سازه‌هایی با نیاز به مقاومت بالاتر نظیر اتصالات تیر و ستون پمپاژ، تیرهای عمیق، دمای بالا هنگام بتن ریزی و مقاطع نازک با درصد بالای آرماتور و نظیر آن مورد استفاده هستند.
- بالا بردن قابلیت پمپاژ بتن: گاهی بتن درجه سختی بالایی داشته و به‌سختی پمپاژ می‌شود. در این صورت زمان‌بندی و کیفیت کار زیر سوال می‌رود که با روان کننده‌ها قابل پیشگیری است.
۳ نکته کلیدی در استفاده از روان کننده بتن
- میزان مصرف : استفاده بیش از حد از این ماده با بروز مشکلاتی نظیر جداشدگی و کندگیری بیشتر در بتن همراه بوده و باعث پاشیدگی بتن می‌شود.
- آب انداختن : مصرف روان کننده اضافه باعث آب انداختن بتن شده و مراحل بتن ریزی را دچار اختلال می‌کند.
- تاخیر در زمان گیرایش بتن : افزودنی‌های بتن اغلب از مواد آلی هستند که زمان گیرایش بتن را بالا می‌برند که می‌تواند زمان‌بندی پروژه را دچار مشکل کند. برای رفع این مشکل می‌تون اندکی تسریع‌کننده به ترکیب اضافه کرد.
سخن آخر…
استفاده از روان کننده‌ها در پروژه‌های بتن ریزی فاکتور مهمی است که در صورت انجام صحیح کمک زیادی به اجرای بهینه بتن‌ریزی می‌کند. آشنایی با جزئیات این کار و شیوه استفاده از آن این ماده، میزان مصرف و تاثیر آن بر سهولت پمپاژ و زمان‌بندی اجرای کار نیز از دیگر مواردی است که هنگام کاربرد این مواد باید در نظر داشت.
در پایان باید به‌خاطر داشت که این روان‌کننده‌ها در صورت استفاده ناآگاهانه و بدون مراعات این نکات می‌توانند آسیب‌هایی در پی داشته باشد.